Sự minh bạch từ những chiếc máy

Hà Nội vừa thử nghiệm tuyến xe buýt đầu tiên sử dụng vé điện tử. Sử dụng vé điện tử có nghĩa là chúng ta sẽ dùng máy tự động để soát vé, thay vì hình thức nhân viên bán vé trực tiếp thủ công. Ngoài chuyện văn minh, hiện đại giống với quốc tế thì việc áp dụng khoa học công nghệ này còn mang lại nhiều lợi ích khác.

Hãy thử tưởng tượng thay vì phải duy trì nhân sự trên mỗi tuyến xe buýt là 2 người như hiện nay (một lái xe và một phụ xe bán vé), chúng ta sẽ chỉ cần duy nhất một tài xế. Điều này sẽ giảm đáng kể chi phí tiền lương cho công ty vận tải, vốn vẫn phải nhận trợ giá từ ngân sách nhà nước.

Công nghệ tự động cũng sẽ giải phóng sức người ở nhiều lĩnh vực khác. Ví dụ ngành điện lực có thể tiết kiệm hàng nghìn nhân lực để ghi đọc số công tơ và thu tiền, bằng cách sử dụng công tơ điện tử đo lượng điện tiêu thụ từ xa, truyền dữ liệu về trung tâm điều hành, in luôn hóa đơn và thanh toán qua ngân hàng điện tử. Ngành đường sắt cũng có thể tinh giản biên chế công nhân làm nhiệm vụ kéo barie, nếu áp dụng hệ thống chắn tàu tự động. Cũng chẳng còn cần thiết duy trì nhân lực thu phí trên các tuyến đường bộ, nếu chúng ta sử dụng hệ thống mua vé, thanh toán và đóng mở barie tự động…

Nhưng theo quan điểm của tôi việc cắt giảm nhân lực, tiết kiệm được ngân sách dành cho trả lương chưa phải cái được lớn nhất của việc sử dụng công nghệ tự động. Giá trị đáng giá nhất của nó nằm ở sự minh bạch. Máy móc dĩ nhiên là không biết gian lận, tư lợi như con người. Báo chí từng đề cập đến chuyện “ăn” vé xe buýt của các phụ xe. Không ít người dân đã lên tiếng nghi vấn xung quanh chuyện ghi số công tơ điện. Cá nhân tôi, khi đi qua các trạm thu phí thấy lái xe đưa tiền trực tiếp cho người bán vé (thay vì mua vé) cũng luôn lăn tăn: liệu những đồng tiền ấy có bị chảy vào túi cá nhân? Tôi cũng từng được biết câu chuyện nhân viên đi thu tiền nước móc nối với hộ gia đình ghi bớt số công tơ để nhận lại quả. Rất nhiều, rất nhiều câu chuyện mờ ám, bất minh kiểu như thế vẫn đang tồn tại phổ biến.

Công nghệ tự động đó chẳng phải kỹ thuật xa lạ hay thiếu thực tế. Ngược lại, nó đã được áp dụng rất rộng rãi ở nhiều nước. Tất nhiên, để có thể đưa vào sử dụng, chúng ta cũng phải đối mặt với những khó khăn như: chi phí đầu tư ban đầu, biện pháp giám sát và chế tài để đảm bảo người sử dụng dịch vụ tuân thủ. Nhưng tôi cho rằng với lợi ích mà “những chiếc máy tự động” tạo ra, thì rõ ràng những trở ngại nêu trên không phải là rào cản ngăn công nghệ này đi vào cuộc sống.

Nhưng tôi chỉ sợ rằng ở đâu đó người ta lại cố tình không chào đón “những chiếc máy tự động” này. Đơn giản bởi khi mọi thứ đều tối ưu, minh bạch thì sẽ đâu còn chỗ để một ông lãnh đạo sắp về hưu ký hợp đồng với 200-300 người như câu chuyện Thủ tướng từng đề cập; đâu còn chỗ cho những quỹ đen lập ra từ tiền mờ ám để mà chia chác?

Máy móc thì minh bạch, nhưng có muốn minh bạch hay không lại là do con người.

Phan Tất Đức

Chia sẻ bài viết: